Schmidt Franciszek Emil (1909–1976), działacz gospodarczy i polityczny. Ur. 1 III w Poznaniu, był jednym z ośmiorga dzieci Sylwestra (zm. 1927), urzędnika skarbowego, i Florentyny z domu Wicke.

 

S. zdał maturę w r. 1927 w gimnazjum w Gnieźnie. W l. 1927–34 studiował na Wydz. Prawno-Ekonomicznym Uniw. Pozn., gdzie uzyskał dyplom magistra praw. Będąc w trudnych warunkach materialnych, w czasie studiów pracował w Banku Cukrownictwa w Poznaniu jako referent handlowy. Był wiceprzewodniczącym Zrzeszenia Pracowników Bankowych i Kasy Przezorności Pracowników Bankowych w Poznaniu. W l. 1932–3 odbył służbę wojskową w Dywizyjnym Kursie Podchorążych Piechoty przy 57. pp. Nominację na stopień podporucznika rezerwy otrzymał 1 I 1935. W r. 1939 miał przydział do Wielkopolskiej Brygady Obrony Narodowej. Kampanię wrześniową S. odbył w ramach Armii «Poznań» (14. Dyw. Piechoty); brał udział w bitwie nad Bzurą. Do Poznania powrócił 15 X 1939 i do 15 XII t.r. kontynuował pracę w Banku Cukrownictwa. W dn. 15 XII 1939 został wraz z rodziną wysiedlony do Generalnego Gubernatorstwa i osiedlił się w Rudniku koło Kraśnika; wraz z żoną i siostrami zorganizował tam szkołę powszechną, w której nauczał. W obawie przed aresztowaniem wyjechał 9 IX 1940 do Warszawy. Do wybuchu powstania warszawskiego 1944 r. pracował na stanowisku księgowego w Centralnym Biurze Rachunkowości Rolnej w Warszawie przy ul. Kopernika. Po wybuchu powstania i po zajęciu ul. Elektoralnej (gdzie mieszkał) przez Niemców został 9 VIII 1944 wywieziony do Niemiec; pracował w obozach pracy na terenie Wschowy, później Głogowa.

 

Do Poznania S. powrócił 9 III 1945. W l. 1945–6 pracował w Zarządzie Miejskim Poznania, jako kierownik Oddziału Personalnego (od 21 VII 1945 zastępca dyrektora Oddziału I), a następnie jako dyrektor naczelny Zakładów Siły, Światła i Wody (1946–50). Od r. 1950 był w Zakładach Przemysłu Metalowego H. Cegielski (HCP) dyrektorem administracyjno-handlowym (do r. 1955) ds. kooperacji i zaopatrzenia, wreszcie ekonomicznym (do r. 1964) i dyrektorem ds. eksportu oraz dyrektorem Biura Handlu Zagranicznego (do r. 1971). Położył duże zasługi dla rozwoju HCP szczególnie w dziedzinie eksportu. Zorganizował Biuro Handlu Zagranicznego (BHZ-HCP), które działało od r. 1965 na pełnym wewnętrznym rozrachunku gospodarczym. BHZ-HCP, kierowane przez S-a, rozszerzyło eksport silników okrętowych i stacjonarnych (lądowych) produkowanych przez HCP i zdobyło wiele rynków światowych. Wartość tego eksportu wzrosła z 8,4 mln zł dewizowych (1965) do 73,6 mln zł dewizowych w r. 1971.

 

Swoje poglądy na działalność przedsiębiorstwa po r. 1956 przedstawił S. w artykule: Popaździernikowe zmiany w zarządzaniu przedsiębiorstwem w Zakładach H. Cegielskiego („Kron. M. Poznania” 1957 nr 1). Był też członkiem Rady Narodowego Banku Polskiego (od r. 1960) w Warszawie oraz Rady Materiałowo-Gospodarczej przy Radzie Ministrów.

 

W l. 1971–5 S. pracował jako attaché handlowy i kierownik Biura Radcy Handlowego w ambasadzie polskiej w Sztokholmie. Na stanowiskach tych przyczynił się do rozwoju polsko-szwedzkich stosunków handlowych. Wprowadził na rynek szwedzki polskie statki, siłownie okrętowe, nawozy sztuczne. Organizował też formy eksportu m.in. usługi montowania siłowni do statków produkowanych w szwedzkiej stoczni w Oskarshamn.

 

Od marca 1945 S. należał do Stronnictwa Demokratycznego (SD). W l. 1945–7 był członkiem Wojewódzkiego Sądu Partyjnego w Poznaniu, a w l. 1949–50 kierował Miejskim Komitetem SD. W r. 1951 został wybrany na zastępcę przewodniczącego Wojewódzkiego Komitetu (WK) SD, a w l. 1958–71 przewodniczył WK SD. Od r. 1952 wchodził w skład Centralnego Komitetu (CK) SD, a w l. 1962–71 był członkiem Prezydium CK SD. Był także w l. 1947–8 stałym przedstawicielem SD w Państwowym Urzędzie Repatriacyjnym.

 

S. był też wiceprzewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w Poznaniu (1958–71). W l. 1947–70 pełnił różne funkcje w Zarządzie Wojewódzkim Tow. Przyjaźni Polsko-Radzieckiej (m.in. wiceprzewodniczący w l. 1959–70). Ponadto działał w komisji finansowej poznańskiego Miejskiego Komitetu Akcji Pomocy Zimowej (1948–9), Miejskim Komitecie Odbudowy Stolicy (skarbnik w l. 1948–55) oraz przewodniczył Wojewódzkiemu Społecznemu Komitetowi Uporządkowania Grobów Wojskowych (1948–9) i w r. 1954 Komitetowi Odbudowy Stadionu klubu sportowego «Stal» (obecnie «Warta»). Po powrocie ze Sztokholmu (1975) S. przeszedł na emeryturę. Zmarł 8 VIII 1976 w Poznaniu i pochowany został na cmentarzu Junikowskim. Odznaczony był dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi, Kawalerskim i Komandorskim Krzyżem Orderu Odrodzenia Polski i Orderem Sztandaru Pracy II kl.

 

Ożeniony (od r. 1938) z Zofią z Mydlachów (1913–1979) miał S. pięcioro dzieci: Wojciecha (ur. 1940), konstruktora, Jana (ur. 1942, zmarłego w dzieciństwie), Małgorzatę (ur. 1946), nauczycielkę, Marka (ur. 1948), projektanta, Krzysztofa (ur. 1950).

 

 

 

Rum M., XXX lat SD w Wielkopolsce 1945–1975, W. 1975 s. 89, 96, 165, 168, 199–200; – „Głos Wpol.” 1976 nr 181; „Ilustr. Kur. Pol.” 1976 nr 175; „Kron. M. Poznania” 1973 s. 61; „Nasza Trybuna” (organ załogi HCP) 1976 nr 33 (fot.); „Tyg. Powsz.” 1976 nr 41; – AP w P.: Kartoteka ewidencji ludności; Arch. Uniw. Pozn.: Akta osobowe sygn. 103d/2364; H. Cegielski, Zakłady Przemysłu Metalowego w P., Dział Kadr i Szkolenia Zawodowego: Akta osobowe S-a; – Działalność Biura Handlu Zagranicznego H. Cegielski za lata 1970 i 1971, P. 1972 (do użytku wewnętrznego); – Kwiatkowski J., BHZ-HCP pod kierownictwem dyr. F. Schmidta (mszp. w zbiorach autora); – Zbiory rodziny S-a; – Informacje córki, Małgorzaty i Janusza Kwiatkowskiego.