Peszke Ignacy Emil, pseud. Żegota, Sarmata (1877–1925), dziennikarz, nauczyciel. Ur. 3 IV w Warszawie, był synem Józefa (zob.) i Zofii z Zachertów. W r. 1897 ukończył V Rządowe Gimnazjum warszawskie, a następnie studiował na Wydziale Prawa Uniw. Warsz. W czasie studiów był współpracownikiem Wielkiej Ilustrowanej Encyklopedii Powszechnej, gdzie redagował dział historii powszechnej pod kierunkiem Tadeusza Korzona. Po ukończeniu studiów w r. 1901 przez krótki czas odbywał praktykę adwokacką, a następnie pracował w firmie technicznej Szulc i S-ka w Warszawie. Poświęcił się jednak przede wszystkim publicystyce. Pertraktował o nabycie „Wędrowca”, a od stycznia do marca 1906 był redaktorem i wydawcą pisma Narodowej Demokracji „Praca Polska”, będącego kontynuacją „Gońca Porannego i Wieczornego” (po jego konfiskacie). Znalazł się wśród wielu redaktorów i wydawców, którym w początkach 1906 r. wytoczył proces warszawski Komitet Cenzury. Po zamknięciu „Pracy Polskiej” przez władze P. wyjechał z Warszawy i redagował pisma prowincjonalne: „Ziemię Lubelską”, a następnie „Kaliszanina”. Powróciwszy do Warszawy w r. 1907, prowadził do r. 1915 dział zagraniczny w redakcji „Gońca”. W stałej rubryce tego pisma «Z notatnika» zamieszczał felietony, podpisywane pseud. Żegota, cieszące się dużym powodzeniem u czytelników. Od r. 1912 był opiekunem XIV i XXIII czytelni Warszawskiego Tow. Dobroczynności. Był też członkiem Tow. Literatów i Dziennikarzy i w r. 1915 skatalogował bibliotekę tego Towarzystwa. Gdy w sierpniu t. r. powstała Straż Obywatelska m. Warszawy, P. został komisarzem dzielnicy staromiejskiej. Był współinicjatorem postawienia na szańcach wolskich we wrześniu 1915 krzyża ku czci Józefa Sowińskiego. W l. 1916–18 pisywał pod pseud. Sarmata artykuły historyczne w „Godzinie Polski”. Ogłaszał również artykuły w „Ilustracji Polskiej”, „Głosie Stolicy” i „Wiarusie”. W r. 1916 był referentem w Wydziale Opieki nad Dziećmi i Młodzieżą Rady Głównej Opiekuńczej (RGO), a następnie został wizytatorem generalnym ochron i schronisk RGO. Uczył także historii polskiej i powszechnej w gimnazjach: Edwarda Rontalera, Tow. im. Józefa Pankiewicza (późniejsze im. Tadeusza Czackiego), im. Mikołaja Reja, Szkoły Mazowieckiej, Magnusa Kryńskiego i na Kursach Dokształcających dla Wojskowych, a także na pensjach żeńskich: Kazimiery Kochanowskiej, Cecylii Landauowej i Marii Taniewskiej. W okresie pierwszej wojny światowej wygłaszał liczne odczyty oraz wydawał w ramach Biblioteki Nowości Tow. «Czytaj» broszury popularnonaukowe o treści historyczno-patriotycznej, m. in. Dzień chwały polskiej. Na pamiątkę uroczystości w Grochowie dnia 13 lipca 1916 roku (W. 1916), Jenerał Romuald Traugutt (W. 1916), Szturm Warszawy (W. 1916), 29 listopada 1830 r. (W. 1917, 1920, 1930), Tadeusz Kościuszko (W. 1917). W r. 1917 był kierownikiem Kursów Gimnazjalnych dla Dorosłych.

W Polsce niepodległej P. został w końcu 1918 r. dyrektorem VI Bursy RGO, przejętej następnie przez Polsko-Amerykański Komitet Pomocy Dzieciom i Młodzieży przy ul. Grzybowskiej 48. Zainicjował akcję spolszczenia nazw ulic i placów Warszawy. Od sierpnia do października 1920 był naczelnikiem wart Straży Obywatelskiej województwa warszawskiego. Uczył też nadal w gimnazjach M. Kryńskiego i C. Landauowej. Dla potrzeb szkolnych opracował teksty do obrazów Stefana Norblina, np. Król Stanisław August w Łazienkach (W. 1925), Wróżenie z włóczni (W. 1925), wydane w formie broszurek przez Polską Składnicę Pomocy Szkolnych «Otus». Posiadał bibliotekę, cenną przede wszystkim dzięki zbiorowi italików, rejestrowaną przez Edwarda Chwalewika w „Zbiorach Polskich”. Zmarł 30 X 1925 w Warszawie i pochowany został na cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim przy ul. Młynarskiej, a następnie przeniesiony na cmentarz Ewangelicko-Reformowany przy ul. Żytniej.

W małżeństwie z Wandą z Moczarskich P. miał syna Zygmunta oraz córkę Halinę Peszke-Lew Ostik Kostrowicką. Syn Zygmunt (12 VIII 1908 – 9 I 1945), historyk, był w okresie okupacji żołnierzem AK; aresztowany w Warszawie, wysłany został 17 IX 1944 do obozu w Oświęcimiu, a stamtąd 11 XII t.r. do obozu w Buchenwaldzie, gdzie zmarł na gruźlicę.

Fot. w Materiałach Red. PSB; – Zagórowski, Spis nauczycieli; Szulc E., Krótki przewodnik po cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie, W. 1941; Szulcowie, Cmentarz Ewangelicko-Reformowany; – Kiepurska H., Warszawa w rewolucji 1905–1907, W. 1974; Kozicki S., Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964; – Pollack K., Ze wspomnień starego dziennikarza warszawskiego, W. 1961; – „Głos Ewang.” 1925 nr z 22 XI; „Kur. Warsz.” 1925 nr 303 wyd. wieczorne s. 7, nr 304 wyd. wieczorne s. 7, nr 305 s. 14, nr 308 wyd. wieczorne s. 9; „Niepodległość” T. 11: 1935; „Świat” 1925 nr 47 s. 18 (fot.); „Tyg. Ilustr.” 1925 s. 945 (fot.); – B. Narod.: rkp. 7004; – Informacje córki Haliny Peszke-Lew Ostik Kostrowickiej oraz materiały rodzinne w jej posiadaniu (m. in. życiorys P-go, pisany przez żonę, mszp.).

Stanisław Konarski