Rosieński Jan Antoni pseud. Tomasz Antoni (1916–1944), działacz socjalistyczny, publicysta. Ur. 6 XII w Krakowie był synem Henryka, adwokata, i Marii z Rosenbergów, nauczycielki, późniejszej dyrektorki gimnazjum im. J. Słowackiego w Tarnowie, starszym bratem Stanisława (zob.).
R. uczęszczał do I. Państwowego Gimnazjum im. Kazimierza Brodzińskiego w Tarnowie, gdzie w r. 1934 zdał maturę. Od r. 1932 był członkiem Organizacji Młodzieży Tow. Uniwersytetu Robotniczego i redagował pismo młodzieżowe pt. „Czyn”. Następnie w l. 1934–6 studiował na Wydz. Prawa i Administracji UJ. Przeniósł się potem do Warszawy, gdzie uzyskał w r. 1937 magisterium na Uniw. Warsz. Już w Krakowie zaangażował się mocno w działalność Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej (ZNMS). W r. 1936 głośne stało się spoliczkowanie Zygmunta Nowakowskiego przez R-ego za napaść w „Ilustrowanym Kurierze Codziennym” na Bolesława Drobnera broniącego strajku robotniczego w «Sempericie» w Krakowie. R. aresztowany w Tarnowie, wypuszczony został po 24 godzinach. W l. 1937–8 odbył służbę wojskową w podchorążówce rezerwy łączności w Zegrzu. Aż do wybuchu wojny pracował w Warszawie w centrali «Telefunken». Zmobilizowany 28 VIII 1939, wyjechał do jednostki wojskowej pod Pszczynę i cofał się ze swoim oddziałem na wschód. Pod koniec września dostał się pod Jarosławiem do niewoli niemieckiej. Uciekł z niej następnie do Tarnowa, a stąd przeniósł się wiosną 1940 do Krakowa. Tutaj razem ze swoim bratem Stanisławem rozwinęli działalność konspiracyjną w grupach lewicowej młodzieży socjalistycznej. Wydawali na początku 1940 r. teoretyczne pismo konspiracyjne pt. „Zagadnienia”, powielane w nakładzie 100 egzemplarzy; ukazały się 4 numery. Pismo to wychodziło następnie w l. 1941–2 w Warszawie (5 numerów). Brał udział także w wydawaniu w sierpniu 1940 innego pisma socjalistycznego w Krakowie pt. „Barykada”. Utrzymywał kontakt z różnymi grupami socjalistycznymi, początkowo z Polską Partią Socjalistyczną-Wolność, Równość, Niepodległość (PPS-WRN), później z grupą Gwardii, która następnie weszła do organizacji Polskich Socjalistów (PS). R. brał udział w pierwszym zjeździe PS we wrześniu 1941 w stolarni Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej (WSM) na Żoliborzu w Warszawie. Jeszcze podczas pobytu w Krakowie R. razem z bratem w lipcu 1940 wziął udział w wykradzeniu emisariusza Jana Kozielewskiego pseud. Karski ze szpitala więziennego w Nowym Sączu.
Na początku 1942 r. przeniósł się R. do Warszawy. Tu zaznaczył się w działalności sabotażowej i wojskowej. Początkowo pracował w Wydz. Sabotażu Formacji Bojowo-Milicyjnych PS, a po oderwaniu się tej grupy i utworzeniu samodzielnej Socjalistycznej Organizacji Bojowej (SOB) został komendantem Okręgu Warszawskiego SOB. Organizacja ta podporządkowała się wiosną 1943 politycznie kierownictwu PPS-WRN, a wojskowo Komendzie Głównej Armii Krajowej. R. kierował akcją likwidowania szpicli. Brał udział w akcji solidarnościowej pod murami getta warszawskiego przy ul. Okopowej w końcu kwietnia 1943 i in. akcjach pomocy Żydom. Był także kierownikiem zadań specjalnych, jak legalizacja, montowanie odbiorników radiowych itp. Kierował akcją SOB wiosną 1944 przy wysadzeniu pociągu wojskowego w okolicach Piaseczna, a następnie brał udział w akcji na pociąg pod Dębem Wielkiem. Interesował się więcej sprawami organizacyjnymi niż programowymi, choć współpracował także z pismem SOB „Żołnierz Rewolucjonista”. Zajmował się historią, poezją, muzyką. Na ogół opanowany i milczący, był bardzo lubiany przez kolegów i podwładnych.
W dniu wybuchu powstania warszawskiego 1 VIII 1944 R. znajdował się wraz ze ścisłą Komendą Główną SOB w kotłowni WSM na ul. Suzina na Żoliborzu, gdzie odbywała się mobilizacja oddziałów socjalistycznych. Tam zostali zaskoczeni przed planowanym wybuchem powstania przez żandarmerię niemiecką. R. wycofywał się razem z innymi w kierunku ul. Gdańskiej, gdzie po kilku godzinach walki zginął.
R. rodziny nie założył.
Duraczyński E., Socjaliści Polscy 1939–1941, „Dzieje Najnowsze” 1978 z. 2 s. 123; Głowacki T., Prasa lewicy socjalistycznej w okresie okupacji hitlerowskiej w Polsce, „Roczn. B. Narod.” T. 3: 1967 s. 305; Młodzież socjalistyczna podczas okupacji hitlerowskiej, „Pokolenia” 1969 nr 2–3 s. 103, 105, 111; Mulak J., Działalność Polskich Socjalistów na terenie Warszawy 1941–1943, w: Warszawa lat wojny i okupacji, W. 1975 Z. 4; tenże, Lewica socjalistyczna w Warszawie, Październik 1939 – wrzesień 1941, tamże, W. 1971 Z. 1; Lewandowska S., Polska konspiracyjna prasa informacyjno-polityczna 1939–1945, W. 1982; Strzembosz T., Akcje zbrojne podziemnej Warszawy, Wyd. 2, W. 1983; – Cyganeria i polityka, Kr. 1964 (fot.); Drobner B., Bezustanna walka, W. 1967 III; Leszek Raabe we wspomnieniach przyjaciół, W. 1963; List Komendy Socjalistycznej Organizacji Bojowej do Władysława Malinowskiego z grudnia 1943 r., Oprac. J. Kaczanowska, „Pokolenia” 1966 nr 3 s. 127, 129, 130; Mariańscy M. M., Wśród przyjaciół i wrogów, Kr. 1988; Sprawozdanie Dyrekcji I. Państwowego Gimnazjum im. Kazimierza Brodzińskiego w Tarnowie za rok szkolny 1932/33, Tarnów 1933; toż 1934/35, Tarnów 1935; – CA KC PZPR: Wspomnienia matki, Marii Rosieńskiej, rkp. nr 1531, 1532; – Informacje Arch. UJ z 4 I 1988 i XI Starszoharcerskiej Drużyny Tarnowskiej im. Jana i Stanisława Rosieńskich z r. 1988.
Krzysztof Dunin-Wąsowicz