Szafraniec Kazimierz Maksymilian, w zakonie Sykstus, krypt. i pseud.: Br. S. Sz., Dr. H. W., Fr. Xos. Sz., Helimenas Wojczunas, O.H.W., Sykstus, Sz. S. (1921–1982), paulin, historyk, teolog.
Ur. 21 II w Krakowie, był synem Alojzego (zm. 1925), szewca, właściciela sklepu obuwniczego przy ul. Stolarskiej, oraz Marii z Wojczunasów. Miał czterech braci.
Po śmierci ojca matka oddała S-a do ochronki prowadzonej przez Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo w Mydlnikach (pow. krakowski). Od r. 1927 uczył się S. w Szkole Powszechnej im. bł. Kingi w Krakowie, ale po roku przeniósł się do tamtejszej Szkoły Powszechnej im. Jana Kochanowskiego. W l. 1931–7 uczęszczał do Gimnazjum Ogólnokształcącego im. Augustyna Kordeckiego prowadzonego na Skałce w Krakowie przez Zakon Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika (paulinów). Po zdaniu w r. 1937 tzw. małej matury wstąpił do paulinów w Leśniowie (pow. częstochowski). Rozpoczął tam 7 VIII t.r. nowicjat i otrzymał imię zakonne Sykstus. Kontynuował naukę w prowadzonym przez paulinów liceum, a w czasie okupacji niemieckiej także w ramach tajnego nauczania. W l. 1940–2 studiował filozofię w klasztorze paulińskim w Leśnej (Leśnej Podlaskiej, pow. bialsko-podlaski), a następnie teologię w paulińskim Inst. Teologicznym na Jasnej Górze w Częstochowie. Na łamach wydawanego na Skałce pisma „Vox Eremi” (1942 nr 1) opublikował pod pseud. Fr. Xos. Sz. krótki artykuł Ojciec Jerzy Cseppelényi męczennik (†1674). Profesję wieczystą złożył na Jasnej Górze 31 VII 1944. Dn. 30 III 1945 Komisja Weryfikacyjna dla Legalizacji Wyników Tajnego Nauczania w Częstochowie wydała S-owi świadectwo dojrzałości. Po ukończeniu studiów teologicznych otrzymał 23 VI 1946 na Jasnej Górze święcenia kapłańskie z rąk bp. Stanisława Czajki. Dn. 28 XI t.r. Rada Wydz. Teologicznego UJ zaliczyła mu studia w Inst. Teologicznym na Jasnej Górze i dopuściła do egzaminu magisterskiego 9 XII 1947 na podstawie pracy Fundacja klasztoru św. Stanisława na Skałce w r. 1472 (wyd. pośmiertne pt. Fundacja paulinów na Skałce, „Studia Claromontana” T. 17: 1997). S. opracował też Mały przewodnik po Jasnej Górze (Raczyński K., „Cudowny Obraz Matki Boskiej na Jasnej Górze w Częstochowie. Poszukiwania – materiały – podania”, Częstochowa 1948) oraz broszurę Jasna Góra. Prospekt sanktuarium (Częstochowa 1949). Dn. 18 III 1950 doktoryzował się z teologii na Wydz. Teologicznym UJ na podstawie pracy Konwent paulinów jasnogórskich 1382–1864 (Roma 1966), napisanej pod kierunkiem Tadeusza Glemmy. W tym czasie pełnił na Jasnej Górze obowiązki prefekta kleryków, bibliotekarza i archiwisty, a w l. 1952–7 sekretarza generalnego generała zakonu paulinów o. Alojzego Wrzalika. Wg Janusza Zbudniewka w obawie przed rewizją służb bezpieczeństwa zniszczył wówczas przechowywane w klasztorze dokumenty, dotyczące kontaktów z podziemiem niepodległościowym w czasie okupacji niemieckiej. W wydawanym w Rzymie kwartalniku „Duszpasterz Polski za Granicą” (1955 nr 1) opublikował artykuł Niepokalana a Jasna Góra. Był dziekanem Pierwszego Kursu dla Pracowników Archiwów Kościelnych, odbywającego się 3–15 IX 1956 w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL. W „Sacrum Poloniae Millenium” (Roma 1957 IV) opublikował rozprawę Jasna Góra. Studium z dziejów Matki Boskiej Częstochowskiej. Artykuły mariologiczne ogłaszał m.in. w wydawanym w Krakowie dwumiesięczniku „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, dwumiesięczniku warszawskim „Homo Dei” oraz półroczniku lubelskim „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”.
W r. 1960 mianowano S-a wykładowcą historii Kościoła w paulińskim Inst. Teologicznym w Krakowie na Skałce; w l. 1962–5 był jego rektorem. W r. 1964 podróżował do Szwecji, Włoch oraz Izraela. W l. 1965–6 był rektorem paulińskiego Tirocinium Pastoralnego na Jasnej Górze. Opublikował przewodnik turystyczny Skarbiec Najświętszej Maryi Panny na Jasnej Górze w Częstochowie (Częstochowa 1966). W l. sześćdziesiątych podjął nieudaną próbę założenia żeńskiego zgromadzenia zakonnego Trójcy Świętej, tzw. Trynitarek. Od r. 1966 był ponownie na Skałce; pełnił tam obowiązki przeora klasztoru, rektora studiów oraz wykładowcy patrologii, historii Kościoła i zakonu paulinów, a także języków niemieckiego i łacińskiego. W r. 1967 wrócił do używania imienia Kazimierz. T.r. wyjechał przez Włochy do Doylestown w stanie Pensylwania w USA, gdzie przez krótki czas należał do kolegium redakcyjnego miesięcznika „Jasna Góra”; publikował w nim artykuły. Opracował też dzieje tamtejszego sanktuarium (Częstochowa Amerykańska w Doylestown Pa. Ludzie i wydarzenia w kręgu czci Najśw. Maryi Panny, Doylestown 1967), a 20 V 1967 w audycji Sekcji Polskiej Radia Watykańskiego omówił plany jego rozbudowy. W tym czasie podróżował również do Francji i Portugalii.
W r. 1969 wrócił S. na Jasną Górę; pełnił tam do r. 1972 obowiązki kronikarza sanktuarium oraz korespondenta Jasnej Góry i zakonu paulinów przy Biurze Prasowym Sekretariatu Episkopatu Polski. Ze względu na znajomość języków obcych powierzono mu też obsługę pielgrzymów z zagranicy. Od r. 1970 studiował zaocznie teologię życia wewnętrznego w Prymasowskim Studium Życia Wewnętrznego Akademickiego Studium Teologii Katolickiej przy Metropolitalnym Seminarium Duchownym. W l. 1971–3 dojeżdżał z Jasnej Góry do Wyższego Seminarium Duchownego Zakonu Paulinów na Skałce z wykładami z historii Kościoła i zakonu paulinów, od r. 1972 również z patrologii. Opracował przewodnik-informator Jasna Góra (Częstochowa 1971), a na łamach „Tygodnika Powszechnego” (1972 nr 1, 1973 nr 15) zamieścił artykuły o Augustynie Kordeckim. Dn. 2 III 1973 uzyskał w Prymasowskim Studium Życia Wewnętrznego licencjat rzymski teologii na podstawie pracy Ojciec Augustyn Kordecki w świetle duchowości paulinów polskich XVII w. (W. 1980), której promotorem był Kazimierz Marciniak. W r. 1973 rozpoczął tam wykłady z teologii życia zakonnego oraz prowadził seminarium. Równocześnie w l. 1973–5 pełnił ponownie obowiązki przeora klasztoru na Skałce oraz rektora studiów. W r. 1974 był konsultantem Jerzego Hoffmana przy realizacji filmu „Potop”, wg powieści Henryka Sienkiewicza.
W r. 1977 został S. przeorem klasztoru na Jasnej Górze. T.r. przebywał krótko w USA. Podczas sympozjum z okazji dziesiątej rocznicy peregrynacji obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej w diec. katowickiej wygłosił w Krakowie (23–24 IX 1977) referat 600-letnia obecność cudownego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej w Polsce. Wspólnie z Januszem Pasierbem i Janem Samkiem opracował informator Die Kunstschätze des Klosters Jasna Góra (Leipzig 1977, opublikowany również w językach angielskim, polskim i włoskim). W PSB (1978 XXIII) zamieścił biogram Szymona Nieszporkowica, a w wydawnictwie „Chrześcijanie” życiorysy Rozalii Celakówny (W. 1980 V, pod krypt. O.H.W.) i Krystyny Marii Suda (W. 1982 VIII). W wydawanym w Warszawie kwartalniku „Collectanea Theologica” ogłaszał artykuły z teologii życia zakonnego. W r. 1978 został przeniesiony do klasztoru w Leśniowie, a w r. 1979 do klasztoru w Leśnej Podlaskiej. Napisał tam rozprawę Decus Podlachiae – „Ozdoba Podlasia”. Sanktuarium Matki Bożej Leśniańskiej. W trzechsetlecie istnienia (1683–1983), („Collectanea Theologica” T. 51: 1981 fasc. 3, osobno W. 1982) oraz opowieść historyczną Światłość wielka nad Leśną (Leśna Podlaska 1980). Opublikował pracę Z dziejów Jasnej Góry. Próba wyjaśnienia genezy klasztoru i sanktuarium w świetle analizy źródeł historycznych (W. 1980). Ogółem napisał ponad 80 książek i artykułów, w większości pozostałych w maszynopisach. Dn. 20 III 1982 został przeniesiony do klasztoru w Brdowie (woj. konińskie). Zmarł w wyniku wylewu 10 XII 1982 w szpitalu w Kole, został pochowany 13 XII w grobowcu paulinów na cmentarzu paraf. w Brdowie.
Pośmiertnie opublikowano pracę S-a Iskra. Życiorys siostry Marii Faustyny, Służebnicy Bożej (P.–W. 1983).
Fot. w zbiorach paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie oraz na Skałce w Kr.; – Bibliografia historii kościoła w Polsce za l. 1944–70, W. 1977 II; toż za l. 1978–9, W. 1985; toż za l. 1980–1, W. 1989 II; Bibliografia województwa częstochowskiego 1978–80, Częstochowa 1983; Bibliografia zakonu paulinów za l. 1500–1990, W. 2008 I cz. 1–2; Literatura piękna 1983, W. 1986 s. 170; Polska bibliografia nauk kościelnych za l. 1977–9, W. 1986 II; Polska bibliografia teologii i prawa kanonicznego za l. 1949–68, W. 1972; Słown. Pol. Teologów Katol., VIII (bibliogr.); Żmuda R., Bibliografia historii kościoła w Polsce 1982–1984, W. 1997 I–III; – Chrzanowski T., Jasnogórskie historie, „Tyg. Powsz.” 1983 nr 2; Ciemiński R., „Potop” na Jasnej Górze, „Kulisy” 1971 nr 52; Grządzielski Z., Pietrzykowski J., Polentumsträger, Kat. 1988 s. 214; Krzysica J. L., Obrona Jasnej Góry, „Tyg. Powsz.” 1972 nr 1; Młynarski Z., Ś.p. ojciec Kazimierz Szafraniec, w: Szafraniec K., Światłość wielka nad Leśną, Leśna Podlaska 1983 s. 76–8 (fot.); Płatek J., Dzieje paulinów XX wieku – życie i działalność, Częstochowa 2003 s. 766–76 (bibliogr., fot.); Płowecki J., Wyzwolenie Częstochowy 1945, W. 1973 s. 70; Polewoj B., Jak starszy sierżant Korolkow ocalił Klasztor Jasnogórski, „Tyg. Powsz.” 1972 nr 13 s. 3 (obszerne sprostowanie, tamże 1972 nr 25 s. 3); Przyboś K., Problem Orderu Konfederatów Barskich, „Studia Hist.” 1995 z. 2 s. 189; Przybylski B., Osiągnięcia polskiej mariologii w ostatnim dwudziestoleciu, „Collectanea Theologica” T. 37: 1967 fasc. 1 s. 102; Rakoczy E., W 20 rocznicę śmierci o. Kazimierza Szafrańca OSPPE, „Jasna Góra” 2003 nr 1 s. 21–2 (fot.); Zakrzewski A. J., W kręgu kultu maryjnego. Jasna Góra w kulturze staropolskiej, Częstochowa 1995 s. 18, 39; Zbudniewek J., Jasna Góra w latach okupacji hitlerowskiej, Kr. 1991 (fot.); Zespół muzealny i biblioteczny Klasztoru Ojców Paulinów w Krakowie na Skałce, Kr. 2005 s. 17; Życie wedle ducha. Księga pamiątkowa z okazji XXV-lecia działalności Prymasowskiego Studium Życia Wewnętrznego, P. 1987 s. 237, 242; – Omówienia i recenzje: „Euhemer” 1959 nr 4 s. 430, 434–5 (J. Staszewski), „Homo Dei” 1982 nr 2 s. 160 (A. F. Dziuba), „Myśl Społ.” 1980 nr 33 s. 24, „Przegl. Hist.” 1980 z. 3 s. 645, „Roczn. Liter.” 1978 s. 727, 1983 s. 232, „Życie i Myśl” 1981 nr 2 s. 134–5 (R. Szpor); – „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kośc.” 1961 z. 1–2 s. 285 (B. Kumor); „Ateneum Kapł.” T. 54: 1957 z. 1 s. 121; „Śląskie Studia Hist.-Teolog.” T. 11: 1978 s. 379; „Zesz. Nauk. KUL” 1961 nr 3 s. 120, 1970 nr 2 s. 85; – Wspomnienie pośmiertne: „Biul. Zakonu Paulinów” 1982 nr 6 (J. Płatek); – Arch. Jasnogórskie OO. Paulinów w Częstochowie: sygn. AJG III 472 (Olczyk J., Życie zakonne w świetle pism o. Kazimierza Szafrańca, mszp. pracy magisterskiej z r. 1995 w Inst. Teolog. w Częstochowie), sygn. AJG T.9, sygn. AJG 3300 s. 354, sygn. AJG 3318 s. 24, sygn. AJG 3871 s. 1065, sygn. AJG 3881 s. 63, sygn. AJG 3883 s. 209, 239, 347, 379, 421, 439–47, sygn. AJG 3891 s. 293, sygn. AJG 3892 s. 274; Arch. Klasztoru OO. Paulinów na Skałce w Kr.: sygn. ASk 14 k. 24, sygn. ASk 56 k. 45–6, 68, 73–4, 92, 160, 172, 174, 287, 303, 305, sygn. ASk 57 k. 79, 181, 198, 213, 242, 262, sygn. ASk 366, 368, 380 s. 243, sygn. ASk 434 s. 331–60, sygn. ASk 436 s. 75–6, sygn. ASk 447 s. 13–19, 345–57, sygn. ASk 469 s. 115, 125, sygn. ASk 513 s. 287–9, sygn. ASk 693 k. 622–31, sygn. ASk 709 k. 188–98, sygn. ASk 718, 721, 747 k. 15–18, 43–50, 107, 196–9, sygn. ASk 753 k. 450–500, sygn. ASk 756 k. 315–16; Arch. UJ: sygn. WT II 252 (teczka studencka S-a), sygn. WT II 273 (teczka doktorska S-a).
Red.