Staniewicz Maciej (mylnie: Mateusz) (1792–1853), powstaniec listopadowy, podbibliotekarz Biblioteki Polskiej w Paryżu. Ur. w Kołtynianach (pow. rosieński) na Żmudzi, w rodzinie szlacheckiej, był synem Kazimierza.
S. uczęszczał do szkół w Krożach i Telszach. Od 15 IX 1805 studiował na Uniw. Wil. i uzyskał stopień kandydata praw (24 VI 1812). Dn. 1 IX 1817 został tam zastępcą profesora na Oddz. Nauk Moralnych i Politycznych, gdzie katedry logiki i metafizyki oraz prawa politycznego natury i narodów były wakujące w wyniku śmierci Jana Henryka Abichta oraz obioru Szymona Malewskiego na urząd rektorski. S. prowadził więc w zastępstwie kursy logiki, prawa naturalnego, matematyki i ekonomii politycznej. W r. 1818 na własną prośbę został zwolniony z tej posady; jak wyjaśniał Malewski w liście do kuratora Adama Czartoryskiego (3 VII t.r.) – «nie okazał dosyć pracy i gorliwości». Do r. 1821 był guwernerem u Narbuttów w Grabiałach pod Trokami. Nie wiadomo, co robił potem, być może uczył w gimnazjum wileńskim lub w szkołach niższego szczebla. W czasie powstania listopadowego (1831) walczył na Litwie jako podporucznik w 4. p. strzelców pieszych.
Po klęsce powstania S. wyemigrował do Francji. Dn. 26 II 1832 przybył do zakładu w Besançon. Dawał tam polskim emigrantom lekcje języka francuskiego. W maju 1833 przeniósł się do Caen (dep. Calvados). W czerwcu r.n. przyjechał do Wielkiej Brytanii. Brał udział w pracach Ogółu Londyńskiego. Zasiłek od rządu brytyjskiego pobierał do 21 IV 1843, zapewne więc wówczas powrócił do Francji. Zamieszkał w Paryżu, gdzie związany był z Wydz. Historycznym Tow. Literackiego Polskiego (TLP). Wszedł w skład Komisji Manuskryptowej, która wyszukiwała i kopiowała w archiwach oraz bibliotekach francuskich dokumenty związane z historią Polski. W r. 1843 z rekomendacji Leonarda Niedźwieckiego powierzono S-owi prowadzenie kwerend. Wykonując tę pracę zyskał sobie opinię biegłego latynisty, a także «człeka głębokiej prostoty i łagodności» (Ludomir Gadon) i w r. 1846 otrzymał stanowisko podbibliotekarza w Bibliotece Polskiej w Paryżu. Pomagał Karolowi Sienkiewiczowi, wtedy bibliotekarzowi, a od r. 1851 dyrektorowi biblioteki, w porządkowaniu, opracowywaniu i katalogowaniu kolekcji książek i rękopisów po zmarłych wychodźcach. S. pracował w trudnym dla biblioteki okresie, kiedy nie miała ona jeszcze odpowiedniego lokalu ani funduszy na swoją działalność, a mimo to zbiory powiększały się szybko, osiągając w r. 1850 liczbę 25 tys. woluminów. W szczególnie krytycznym momencie, po Wiośnie Ludów (1848–9), kiedy wstrzymano dotacje i ograniczono służbę biblioteczną, jego zaangażowanie przekraczało etatowe obowiązki. Był kasjerem, pisarzem, dozorcą czytelni i woźnym, musiał sprzątać i palić w piecach. Przez cały ten czas S. znajdował się w trudnej sytuacji finansowej; nie będąc w stanie wyżyć ze swych bibliotecznych zarobków, zwrócił się 22 I 1850 do francuskiego MSW o przywrócenie zasiłku emigranckiego. Jesienią 1853 zapadł na zdrowiu i został umieszczony w domu św. Kazimierza. Zmarł 3 X 1853 w szpitalu Hôtel-Dieu w Paryżu, pogrzeb odbył się 6 X.
S. prawdopodobnie nie założył rodziny.
Katalog rękopisów Biblioteki Polskiej w Paryżu, Oprac. C. Chowaniec, I. Gałęzowska, Paryż 1994 II; Lipski J., Archiwum Kuratorji Wileńskiej X. Ad. Czartoryskiego, Kr. 1926; Łuczakowa J., Katalog papierów po Leonardzie Niedźwieckim i archiwum Dywizji Kozaków Sułtańskich w Bibliotece Kórnickiej, Kórnik 1959; Przewodnik po zespołach rękopisów Towarzystwa Historyczno-Literackiego i Biblioteki Polskiej w Paryżu, Oprac. M. Wrede, M. P. Prokop, J. Pezda, Paryż–W. 2000; – Janowski, Słown. bio-bibliogr. Uniw. Wil.; Lietuvių Enc.; Tyrowicz, Tow. Demokr. Pol.; Wileński słownik biograficzny, Red. H. Dubowik, J. Malinowski, Bydgoszcz 2002 I; – Bartkowski J. i in., Spis Polaków zmarłych w emigracji od roku 1831, Oprac. L. Krawiec, w: Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., VII/VIII; Kostenicz K., Ostatnie lata Mickiewicza, W. 1978; Lista emigrantów polskich w Wielkiej Brytanii otrzymujących zasiłek od rządu brytyjskiego w l. 1834–1899, Oprac. M. Paszkiewicz, w: Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., II; – Bielecki R., Zarys rozproszenia Wielkiej Emigracji we Francji 1831–1846, Ł. 1986; Bieliński, Uniw. Wil.; Gadon, Emigracja pol., III; Gadon L., Z życia Polaków we Francji, Paryż 1883 s. 52, 59–60, 63, 75–6; Góra B., Biblioteka Polska w Paryżu (okres emigracyjny 1838–1893), „Problemy Polonii Zagran.” T. 9: 1974 s. 57; Księga pamiątkowa Uniw. Wil., I; Rosset T. de, Legat Macieja Wodzińskiego dla Biblioteki Polskiej w Paryżu, „Akta Tow. Hist.-Liter. w Paryżu” T. 2: 1993 s. 8; Vilniaus universiteto istorija 1803–1940, Vilnius 1977 III 81–2; – Kalendarzyk polityczny na rok 1818, Wil. s. 67; – Arch. Filomatów, Cz. 1 III; Potrykowski J. A., Tułactwo Polaków we Francji. Dziennik emigranta, Wyd. A. Owsińska, Kr. 1974 I; – B. Czart.: rkp. Ew. 1551 (teki emigrantów), rkp. 5285 IV/10, rkp. 5341, 5351 t. II, rkp. 5354, 6983 (nekrolog rękopiśmienny S-a); B. Pol. w Paryżu: rkp. 345/3 (poświadczenie służby wojsk. S-a), rkp. 1431, 1451, 1538, 1546–1558 (dzienniki prac S-a w B. Pol. za l. 1845– 52); Vilniaus universiteto biblioteka w Wil.: sygn. F. 2–KC 133 (opisy formularne profesorów imperatorskiego Uniw. Wil. 1817) s. 454–7, sygn. F. 2–KC 136 (opisy służbowe uniwersyteckie 1816–18) s. 106–9, 141; – Uzupełnienia Liliany Czerniawskiej-Narkowicz z Wil. oraz Janusza Pezdy z Kr.
Elżbieta Orman-Michta