Sadowski (właściwie: Pankiewicz Józef) Michał Józef (1857–1900), emigrant, działacz polonijny, dziennikarz, właściciel drukarni i wydawca. Ur. 22 VI w Warszawie, był synem Jana Pankiewicza (zob.) i Klementyny z Garbińskich.
S. uczył się początkowo w Warszawie, gdzie ukończył gimnazjum i studiował medycynę, a następnie prawo do r. 1879. Nie wiadomo, czym zajmował się przez dwa następne lata. W r. 1881 przeniósł się do USA i osiadł w Chicago (przyjął wówczas nazwisko Sadowski i imiona Michał Józef). Będąc uzdolnionym artystycznie, zarabiał na utrzymanie rysowaniem i malowaniem, a także jako nauczyciel rysunków. Z czasem zwrócił się do dziennikarstwa. Zaproszony do współpracy przez Jana (Józefa?) Kluppa w marcu 1885 stanął na czele „Gazety Chicagoskiej”. Nadto przez kilka miesięcy t. r. zastępował redaktora „Zgody” Zbigniewa Edmunda Brodowskiego. Po zawieszeniu „Gazety Chicagoskiej” z końcem t. r. na krótko rozluźniły się stosunki S-ego z prasą. Z początkiem 1887 r. rozpoczął wydawanie dziennika „Kurier Chicagoski”, który po kilku miesiącach upadł. Następnie S. zaangażowany został przez ks. Jana Kantego Pitassa do pracy w wychodzącym w Buffalo „Polaku w Ameryce”, bardzo popularnym dwutygodniku; redagował go od kwietnia 1887 do października 1888. Ponieważ stosunki z ks. Pitassem nie układały się dobrze, S. odszedł z „Polaka w Ameryce”. W marcu 1889 kupił od Józefa Zawiszy drukarnię w Buffalo wraz z radykalnym „Głosem Wolnym”. W krótkim czasie wydawnictwo zreformował, uczynił je bardziej umiarkowanym i w lipcu t. r. przemianował na „Echo”. Obok „Echa” wydawał także początkowo redagowany przez Henryka Nagla humorystyczno-satyryczny tygodnik „Kukuryku” (2 XII 1889 – 31 XII 1890).
S. był nie tylko redaktorem i organizatorem prasy, lecz także aktywnym działaczem stowarzyszeń polonijnych. W r. 1888 był współzałożycielem towarzystwa «Czytelnia Polska». Jako członek Związku Narodowego Polskiego (ZNP) używał wydawnictw prasowych, by zaktywizować rodaków do działalności społecznej. Brał (od r. 1886) udział w corocznych sejmach jako delegat grupy środowiskowej. Podczas Sejmu VI obradującego w Bay-City (Michigan) w dn. 5–9 VII 1886 pełnił obowiązki sekretarza i kandydował na redaktora tygodnika związkowego „Zgoda”. Otrzymał jednak zaledwie kilka głosów i nie został wybrany. W czasie tego zjazdu podpisał protest przeciw polityce germanizacyjnej O. Bismarcka w zaborze pruskim. Na następnej VII sesji Sejmu w Buffalo znów został wybrany na sekretarza. W r. 1891 sprzedał wydawnictwo i przyjął posadę państwową w urzędzie pocztowym, nie przerywając współpracy z redakcjami. W r. 1895 był jednym z inicjatorów utworzenia związku dziennikarzy, brał udział w zjeździe założycielskim w Buffalo. Związek wkrótce się rozpadł.
Wybrany na sekretarza generalnego ZNP podczas XI Sejmu w Cleveland w r. 1895, przeniósł się S. do Chicago. W ciągu czterech lat urzędowania (gdyż w r. 1897 został ponownie wybrany na XII sejmie w Filadelfii) zreformował i na wysokim poziomie postawił administrację związkową, zyskując sobie uznanie jednych i wywołując napaści ze strony niechętnych wprowadzanym zmianom. Walnie przyczynił się do wybudowania Domu Związkowego w Chicago, pełnił obowiązki dyrektora biblioteki, administratora tygodnika „Zgoda”, gdzie umieszczał okresowe sprawozdania ze swej działalności w ZNP. Brał również udział w przygotowaniu uroczystości w Chicago, związanej z setną rocznicą urodzin Adama Mickiewicza. W r. 1899 na Sejmie XIII w Grand Rapids (16–20 X) nie ubiegał się już o stanowisko sekretarza generalnego. Został wybrany na wicecenzora, a 31 X t. r. na posiedzeniu Zarządu Centralnego ZNP wszedł do kilku komitetów w charakterze sekretarza Wydz. Sprawiedliwości, członka stałych komitetów: Biblioteki i Muzeum. Zabiegał o powołanie do życia Narodowej Spółki Wydawniczej ZNP. Gdy doszło do walnego zebrania akcjonariuszy, 16 XI 1899 został wybrany na jednego z jej dyrektorów, t. r. na naczelnego redaktora „Dziennika Narodowego” jako organu prasowego ZNP. Od r. 1897 przygotowywał S. na zlecenie zarządu statut ZNP, w r. 1899 powołał komisję, doprowadził do opracowania „Konstytucji praw, reguł i przepisów ZNP w Stanach Zjednoczonych Północnej Ameryki” i uchwalenia jej na nadzwyczajnym Sejmie, który obradował w Chicago 19–24 III 1900. Intensywna praca nadwątliła zdrowie S-ego, następnego dnia po zakończeniu obrad nadzwyczajnego Sejmu zachorował. Zmarł 8 IV 1900 w Buffalo.
W zawartym 22 VI 1887 małżeństwie z Hattie Kayser S. dzieci nie miał.
Podob. w: „Zgoda” 1900 nr 15 s. 225, Osada S., Historia Związku Narodowego Polskiego, Chicago 1957 I 287; – Estreicher w. XIX; Estreicher w. XIX, Wyd. 2, V (Dziennik Chicagoski, Dziennik Narodowy), VI (Echo), VIII (Gazeta Chicagoska, Głos Wolny); Bar, Słown. pseudonimów; Słown. Pracowników Książki Pol. (F. German, bibliogr.); Kundelska J., Druki emigracyjne w zbiorach Biblioteki Kórnickiej, „Pam. B. Kórn.” 1968 nr 9/10; Nesek S., Skorowidz osób, nazw geograficznych i ilustracji do dwudziestu (I–XX) tomów „Światowita”, W. 1954; Polskie czasopisma religijno-społeczne w XIX w., W.–L. 1988 poz. 104; Tatarowicz K., Katalog poloników periodycznych wydanych za granicą do r. 1939. Zbiory Biblioteki Jagiellońskiej, Kr. 1961; – Brożek A., Polonia amerykańska 1854–1939, W. 1977; Hajman M., Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie w Ameryce 1873–1948, Chicago 1948; Nagiel H., Dziennikarstwo polskie w Ameryce, Chicago 1894 s. 11, 70–3, 80, 86, 91, 96, 101, 102, 105–8; Osada S., Historia Związku Narodowego Polskiego, Chicago 1957 I 236, 285, 419, 433, 437, 463, 470, 472, 473, 479, 485, 486, 497, 523, 624–7, 657; Paczkowski A., Prasa polonijna w latach 1870–1939, W. 1977; Pogrzeb śp. M. J. Sadowskiego, „Dzien. Chicagoski” 1900 nr 86 s. 5; Skrzypek J., Czasopiśmiennictwo polskie w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej pod koniec XIX w. (1866–1900), „Roczn. Hist. Czasopism. Pol.” T. 3: 1963 z. 1 s. 130–2, 142, 152–4; Włoszczewski S., Polonia amerykańska, W. 1971 s. 115, 134; – Do ogółu związkowych, „Zgoda” 1899 nr 49 s. 1; Heliński T. M., Z posiedzeń Zarządu Centralnego Związku Narodowego Polskiego, tamże 1899 nr 45 s. 4; Korespondencja z Ameryki w prasie polskiej na Śląsku (1868–1900), Wr. 1980 s. 91–2; Pokwitowanie, „Zgoda” 1900 nr 19 s. 304; Rezolucja Gminy, tamże 1900 nr 22 s. 239; Rezolucje Zarządu Centralnego ZNP, tamże 1900 nr 15 s. 232; Sadowski L., W sprawie „Dziennika Narodowego”, tamże 1899 nr 48 s. 1; Szlachetne wspomnienie, tamże 1900 nr 19 s. 296; Z Buffalo N. Y. Rezolucja Gminy, tamże 1900 nr 22 s. 239; – „Dzien. Chicagoski” 1900 nr 70 s. 4, nr 71 s. 3, 4, nr 72 s. 4; „Gaz. Pol. w Chicago” 1900 nr 17 s. 8; „Kur. Pol. w Paryżu” 1886 nr 66 s. 4–5; „Tyg. Ilustr.” 1900 nr 22 s. 438; „Zgoda” 1899 nr 47 s. 4, 8, nr 48 s. 4, 8, nr 49 s. 5, 1900 nr 12 s. 177, 184, nr 15 s. 233, nr 16 s. 249, nr 17 s. 272, nr 19 s. 304, nr 20 s. 305, nr 22 s. 344; – Nekrologi z r. 1900: „Dzien. Chicagoski” nr 84 s. 2, „Gaz. Pol. w Chicago” nr 15 s. 4, „Zgoda” nr 15 s. 225.
Jan Bujak