Pietraszek Mieczysław (1889–1961), inżynier mechanik, oficer WP, dyrektor szkół zawodowych, działacz gospodarczy, dyrektor Departamentu Min. Komunikacji. Ur. 20 VIII w Izdebnie, pow. Błonie, był wnukiem Jana (zob.), synem Teofila i Marianny z Regulskich. Ojciec P-ka gospodarował na resztówce. W r. 1908 P. ukończył 7-klasową Szkołę Realną Witolda Wróblewskiego z polskim językiem nauczania, po czym jako stypendysta «Fabryki Firanek i Koronek Karol Szlenker, Stanisław Wydżga i Wiliam Weyer» w Warszawie, wysłany został na studia do Belgii, gdzie w r. 1913 uzyskał dyplom inżyniera technologa ze specjalnością w zakresie maszyn włókienniczych w Politechnice w Liège. Odbył również praktykę w Fabryce Maszyn Houget i Teston. W r. 1914 po powrocie do Warszawy rozpoczął pracę w «Fabryce Firanek i Koronek…», która wysłała go na studia. W t.r. otrzymał pierwszą nagrodę w zorganizowanym przez koncern Allgemeine Elektrizitäts-Gesellschaft konkursie z zakresu elektryfikacji. W r. 1915 został ewakuowany na Białoruś i w l. 1915–17 służył w wojsku rosyjskim, początkowo w 4 p. kozaków syberyjskich, następnie w technicznej obsłudze lotnictwa. W r. 1918 wrócił do Warszawy i w r. akad. 1918/19 był asystentem na Wydziale Budowy Maszyn i Elektrotechniki Politechniki Warszawskiej, jednocześnie brał udział w konspiracji skupiającej lotników z byłego I Korpusu Polskiego (14 X 1918 zawiązano tajny związek lotników), 9 XI t.r. wszedł do sztabu przygotowującego opanowanie niemieckiego lotniska wojskowego na Polu Mokotowskim w Warszawie, a 11 XI był jednym z dowódców tej akcji. Przyjęty 6 XI t.r. reskryptem Rady Regencyjnej do służby wojskowej w stopniu podporucznika ze starszeństwem od 11 VI 1917, został następnie przydzielony do Sekcji Technicznej Min. Spraw Wojskowych (MSWojsk.). W dn. 1 XII 1919 mianowano go warunkowo porucznikiem do czasu ukończenia prac Komisji Weryfikacyjnej w MSWojsk. P. był kierownikiem Wydziału Naukowo-Technicznego Sekcji (później Departamentu) Żeglugi Napowietrznej. Z tego tytułu zasiadał w jury konkursów konstrukcyjnych, był członkiem pierwszego zarządu Ligi Obrony Powietrznej Państwa, członkiem kierownictwa Centralnych Zakładów Lotniczych i kierownikiem Sekcji Zaopatrzenia Departamentu Żeglugi Napowietrznej. W wyniku weryfikacji w r. 1923 został majorem ze starszeństwem od 1 VI 1919, a w styczniu 1927 podpułkownikiem. W l. 1919–20 ogłaszał w miesięczniku „Bellona” artykuły o lotnictwie rosyjskim w czasie pierwszej wojny. W tych samych latach wchodził do ścisłej redakcji pisma „Polska Flota Napowietrzna”. Był też autorem następujących publikacji: Sposoby obchodzenia się z płatowcami (W. 1919), i, wspólnie z Klemensem Filipowskim: Warunki odbioru materiałów technicznych używanych w lotnictwie wojskowym (W. 1919). W l. 1922–4, jako stypendysta MSWojsk. (ministrem był wtedy gen. Władysław Sikorski), studiował w Paryżu w École Nationale Supérieure de l’Aéronautique et de la Construction Mécanique i uzyskał stopień inżyniera mechanika. W l. 1924–6 odbył praktykę w przemyśle lotniczym włoskim (Ansaldo, Isotta-Fraschini) i francuskim (Lorraine-Dittrich). W r. 1927 został kierownikiem warsztatów w 1 pułku lotniczym w Warszawie, a następnie komendantem parku. W marcu 1929 zwolniono go z zajmowanych stanowisk i pozostawiono «bez przynależności służbowej», następnie zaś przeniesiono w stan spoczynku z dn. 1 VIII 1929.
W r. 1929 P. był twórcą i organizatorem Państwowej Szkoły Technicznej (później: Państwowa Szkoła Techniczna, Lotnicza i Samochodowa) w Warszawie przy ul. Hożej 88, a od r. 1934 przy ul. Wołoskiej. Szkoła miała początkowo dwa wydziały: lotniczy i samochodowy, potem powstał trzeci: budowy okrętów. P. kierował szkołą jako dyrektor do wybuchu wojny. Działalność ta stała się jego pasją życiową. Starał się nadać szkole praktycznie statut szkoły półwyższej, upodabniając ją pod względem organizacji, treści i formy nauczania do Szkoły Inżynierskiej H. Wawelberga i S. Rotwanda. W ramach unifikacji struktury i nazewnictwa szkolnictwa średniego minister Wyznań religijnych i oświecenia publicznego postawił w marcu 1939 szkołę tę w stan likwidacji przekształcając ją w Państwowe Liceum Mechaniczne, co nie zostało zrealizowane wskutek wybuchu wojny
W r. 1932 P. założył Wytwórnię Artykułów Metalowych i Elektrycznych. Sp. z o.o. Inż. M. Pietraszek i S-ka, zatrudniającą od 7 do 20 pracowników i produkującą drobne części do silników oraz elektrycznych instalacji domowych, samochodowych i lotniczych. Przedsiębiorstwo to mieściło się zrazu przy ul. Chłodnej 27, a następnie Zajączkowskiej 7. Po wrześniu 1939 P. nadal kierował Szkołą Techniczną, działającą w latach okupacji jako szkoła zawodowa pod nazwą Maschinen-Technische Fachschule. Szkoła ta przetrwała do czasu zajęcia jej pomieszczenia i warsztatów przez Waffen SS w r. 1943. P. prowadził także swoje przedsiębiorstwo pod nazwą Fabrik von Metallwaren und Elektrische Artikel G.m.b.H.
Trudno ustalić dokładniejsze dane o konspiracyjnej działalności P-ka. Sympatiami zbliżony do Frontu Morges, ze względu na osobistą znajomość z gen. Wł. Sikorskim, uchodził za jednego z najbardziej zaufanych mandatariuszy generała w okupowanym kraju. Miał być przezeń mianowany generałem. Związany był z Centralnym Komitetem Organizacji Niepodległościowych, następnie z KB (Kadra Bezpieczeństwa, następnie Korpus Bezpieczeństwa), wreszcie z warszawskim dowództwem Wojskowego Korpusu Służby Bezpieczeństwa, a przezeń z Armią Krajową. W dn. 12 I 1941 uwięziony w fali wielkich aresztowań w Warszawie wg imiennych list, P. został osadzony na Pawiaku i bez przesłuchania wywieziony 31 I t.r. do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, gdzie przebywał do 21 III t.r. jako więzień nr 10018. Zwolniony, powrócił do Warszawy i objął ponownie kierownictwo szkoły. Nie zaprzestał również działalności konspiracyjnej. W czasie powstania warszawskiego wysiedlony z Dolnego Mokotowa, poprzez obóz w Pruszkowie dotarł do Izdebna, gdzie do wyzwolenia był (wg meldunków wywiadu lokalnej komórki AK) komendantem Połączonych Sił Zbrojnych Armii Ludowej, Polskiej Armii Ludowej i KB na terenie pow. Grodzisk.
W okresie od marca do czerwca 1945 był dyrektorem Departamentu Lotnictwa Cywilnego w Min. Komunikacji. Następnie do r. 1949 pracował w zakładach włókienniczych w Bielsku-Białej. Współdziałał w tym okresie z Państwowymi Zakładami Szybowniczymi i położył znaczne zasługi dla odbudowy sportu lotniczego, organizował szkoły szybowcowe i ośrodki szkoleniowe. Od października 1949 do września 1958 był adiunktem Wydziału Lotniczego Politechniki Warszawskiej w katedrze, a następnie Zakładzie Aerodynamiki. W r. 1956 był współtwórcą Klubu Seniorów Aeroklubu PRL. Jako prezes tego Klubu w l. 1957–60 zorganizował Lotniczą Komisję Historyczną, zajmującą się gromadzeniem materiałów do dziejów lotnictwa w Polsce. W r. 1958 wydał, wspólnie ze Zbigniewem Burzyńskim i Franciszkiem Janikiem, książkę Balony (W.). Zmarł w Warszawie 18 V 1961; pochowany został w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim.
Żonaty od r. 1917 z Marią z Wołowskich (zm. 1976), P. miał 2 synów: Henryka (1922–1953), żołnierza AK, pseud. Danka, uczestnika powstania warszawskiego w pułku «Baszta», po wojnie inżyniera mechanika, i Adama (1926–1945); obaj zginęli śmiercią tragiczną.
Jankowerny W., Jasińska M., Bibliografia publikacji pracowników Politechniki Warszawskiej, W. 1972 s. 342–3; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928; Polski przemysł elektrotechniczny. Przewodnik 1933 [b. m. w. r.] s. 108; – Bartel R., Chojnacki J., Królikiewicz T., Kurowski A., Z historii polskiego lotnictwa wojskowego 1918–1939, W. 1978; Domańska R., Pawiak. Więzienie gestapo, W. 1978; Dunikowski B., Szkoła T. Czackiego, W. 1977 s. 267; Księga ku czci poległych lotników, Pod red. M. Romeyki, W. 1933 s. 62, 68, 72, 86, 118, 264; 50 lat wydziałów mechanicznych Politechniki Warszawskiej 1915–1965, W. 1968 s. 160; Glass A., Zajęcie Lotniska Mokotowskiego w 1918 r., „Skrzydlata Polska” 1978 nr 51 s. 18–19 (fot.), Strumph-Wojtkiewicz S., Gwiazda Władysława Sikorskiego, W. 1946 s. 168; – Dziennik personalny MSWojsk, W. 1920 nr 1, 1927 nr 13, 1929 nr 5, 11; Dziennik Rozkazów Wojskowych, MSWojsk, 1919 nr 100; Dziennik Rozporządzeń MSWojsk, 1918 nr 4, 5; Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego, W. 1931 nr 6, 1932 nr 4, 1934 nr 4, 10–11, 1937 nr 10, 1939 nr 1; Program i skład osobowy Politechniki Warszawskiej na r. akad. 1948/1949–1957/1958; Rocznik Polskiego Przemysłu i Handlu, W. 1938; Zestawienie elektrotechnicznych firm handlowych i zakładów przemysłowych, W. 1939 poz. 144; – „Po Prostu” 1957 nr 11 s. 7 (Bednarczyk T., Gen. Władysław Sikorski a KB); „Skrzydlata Polska” 1956 nr 17–18 (fot.), 21, 1959 nr 24; Nekrologi z r. 1961: „Skrzydlata Polska” nr 23 s. 2, „Życie Warszawy” nr z 23 V; – Arch. Politechniki Warszawskiej: część aktów P-ka; Centr. Arch. KC PZPR: 202/I–6 k. 44, 203/X–81 k. 3; – Papiery rodzinne P-ka w posiadaniu wnuka Adama (w tym zaświadczenie rejestr. nr 8778 RKU Warszawa Powiat z 5 III 1945) i informacje tegoż; – Informacje Ryszarda Bartla, Jerzego Kubiatowskiego, Wiktora Lei, Wincentego Mieczysława Łopuskiego, Wiktora Szydłowskiego, Aleksandra Szyszkowskiego i Lucyny Wasilewskiej z Warszawy.
Marek Getter
Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.