Czarnocki Napoleon (1866–1937), ur. 13 VII w rodzinnym majątku Nacz Bryndzowska, pow. słuckiego (obecnie baranowickiego). Ojciec i stryj uczestniczyli w powstaniu styczniowym. Wychował się w atmosferze domu światłego i demokratycznego. Szkołę średnią ukończył w Słucku w l. 1878–87, następnie studiował medycynę w Moskwie w l. 1889–95. W tajnych kółkach studenckich o charakterze socjalistycznym poznał Piłsudskiego. Za udział w rozruchach studenckich siedział 5 dni w więzieniu w Butyrkach, był czasowo usunięty z uniwersytetu i pozostawał następnie pod nadzorem policyjnym. W r. 1894 uzyskał tytuł doktora medycyny, ożenił się z Marią Haciską i rozpoczął praktykę lekarską. Mimo miłości do ziemi nie chciał wrócić do rodzinnej roli, gdyż upatrywał tam krzywdę chłopską. Najpierw był lekarzem w Lipniszkach. Tam znajdowała się wówczas tajna drukarnia »Robotnika«. Ponieważ w pewnej chwili groziła dekonspiracja, Cz. przewiózł drukarnię do stacji Pogorzelce, potem zaś do Naczy, majątku rodzinnego, a stamtąd do Miru, gdzie z kolei zaczął pracować jako lekarz. Gdy z Miru przeniósł się do Iwia, drukarnię zabrał od niego Stanisław Wojciechowski. Później praktykował jako lekarz w Nieświeżu, Nowogródku i Świsłoczy. Prowadził akcję za zakładaniem sanatoriów w lasach sosnowych ziemi wileńskiej i nowogródzkiej. Wojnę japońsko-rosyjską spędził jako lekarz rezerwowy w Mandżurii.
W r. 1908, ogarnięty chęcią organizowania życia polskiej emigracji, przeniósł się do Kanady; myślał znów o stworzeniu «sanatorium społecznego«, tj. kolonii wypoczynkowej dla ludzi steranych w pracy politycznej i społecznej. Założył tam farmę, w której pracował w l. 1908–12 (m. i. założył hodowlę ziół leczniczych). Propagował ideę spółek rolnych, pisywał artykuły do »Przeglądu Emigracyjnego« i in. pism. W r. 1910 wygłosił referat na kongresie wychodźstwa w Waszyngtonie. Wróciwszy do kraju, po krótkim pobycie w pow. oszmiańskim został z wybuchem wojny powołany do wojskowej służby lekarskiej. Po zajęciu Połocka przez Niemców w r. 1918 udał się do Warszawy. Propagował ideę szpitali spółdzielczych i miast-ogrodów. W r. 1919 był w Radomiu inspektorem mieszkaniowym. Stamtąd przeniósł się do Wilna, został starszym referentem wydziału sanitarnego Zarządu Ziem Wschodnich; był kierownikiem Kas Chorych na Antokolu. Od r. 1928 zajmował się hodowlą traw nasiennych na Wołyniu w Smydze w tartaku Liceum Krzemienieckiego oraz pełnił obowiązki lekarza krzemienieckich Kas Chorych. W r. 1931 jeszcze raz był naczelnym lekarzem Kas Chorych w Lidzie. W r. 1934 porzucił zawód lekarski i w Lebiodce Wielkiej założył plantację roślin lekarskich. Tam zmarł 14 II 1937. Pisywał wiele artykułów m. i. do »Drogi«, »Słowa«. Wydał szereg książeczek po białorusku, m. i. Jak budie z ziamloju, Szto dzialić a szto nie, kab supakoj byu na swiecie. Wydał również broszurę pt. Jedna sieć opieki społecznej z uprzystępnieniem pomocy lekarskiej zamiast trzech, oraz wspomnienia ze stron rodzinnych pt. Betlejki z okolic Naczy. Był człowiekiem mocnym, niezależnym, idealistą, społecznikiem.
Czarnocki N., Przyczynki do historii P. P. S., »Księga pamiątkowa P. P. S.«, W. 1923; Śnieżko A., Dr N. Cz., »Ziemia Lidzka« 1937, nr 8 (tam literatura); Pobóg-Malinowski Wł., Józef Piłsudski, W. 1935; materiały dost. przez rodzinę.
Adam Próchnik