Rouba Napoleon, pseud.: Bajoras, Kruk, N.R., Nagroda (1860–1929), dziennikarz, literat. Ur. w miasteczku Dziewieniszki (pow. oszmiański). O rodzicach brak wiadomości.
R. studiował na Wydz. Prawnym Uniw. Warsz. W r. 1890 był współzałożycielem powstałego w Wilnie tajnego Tow. Oświaty Narodowej. Ok. r. 1895 osiadł na stałe w Wilnie. Podobno jego pierwszym drukowanym utworem beletrystycznym było opowiadanie o tematyce obyczajowej Oryginał zamieszczone w warszawskim „Ateneum” (1894), a w r. 1896 ogłosił «powieść współczesną» z życia ziemiaństwa Stryjowa spuścizna (W.), która nie znalazła na ogół uznania krytyki, choć np. J. Tokarzewicz dopatrzył się w jej autorze «siły nowej, wcale nie podrzędnej». Ukryty pod pseud. Bajoras wydał w r. 1901 w Krakowie następną «powieść współczesną» Żerowisko litewskie, w której z publicystyczną pasją przedstawił nadużycia rosyjskiej administracji na Wileńszczyźnie. Z Wilna nadsyłał do prasy warszawskiej (m. in. „Głos” – tu także pod pseud. Kruk, „Kurier Codzienny”, „Prawda” „Tygodnik Ilustrowany”, „Tygodnik Polski”, „Wisła”) oraz do krakowskiej „Nowej Reformy” korespondencje, artykuły i utwory beletrystyczne (m. in. dłuższe opowiadanie obyczajowe z życia chłopów Chybione swaty, „Prawda” 1901). Pod pseud. Nagroda opracował skrócone wydanie powieści Feliksa Bernatowicza „Pojata córka Lizdejki…” (Wil. 1900, Wyd. 2, Mińsk 1908).
R. wszedł do redakcji powstałego w r. 1905 „Kuriera Litewskiego” i pracował tu aż do zamknięcia dziennika w r. 1915. Prowadził korektę, pisywał sprawozdania, felietony, reportaże, recenzje teatralne. Z inicjatywy „Kuriera Litewskiego” opracował Przewodnik po Litwie i Białejrusi (Wil. 1909, wznowiony przed r. 1914), oparty częściowo na ankietach rozsyłanych do duchowieństwa i ziemian i dający alfabetyczny spis miejscowości z odpowiednimi o nich informacjami. Przed r. 1914 R. działał w konspiracyjnych kółkach oświatowych, zwłaszcza w środowisku rzemieślniczym, prowadził nielegalne wykłady z historii i literatury polskiej dla młodzieży szkolnej. Podejmował też inne inicjatywy społeczne, należał m. in. do komitetu organizującego pierwsze «wianki» na Wilii, współdziałał w organizowaniu w Wilnie wystaw artystycznych. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zredagował, wespół z Lucjanem Uziębłą, tomik zbiorowy „«Wianki» w Wilnie 1897–1921 r.” (Wil. 1921); ale nie brał już większego udziału w życiu publicznym i niewiele publikował. R. zmarł w Wilnie 11 XII 1929 i został pochowany, na cmentarzu Bernardyńskim.
Żonaty z Antoniną z Kowzanów (zm. 1936), pozostawił R. córki i syna Michała (zob.).
Estreicher w. XIX; Bibliografia polska 1901–1939, Wr. 1986 I 431; Głos 1886–1899. Bibliografia zawartości, Wr. 1955; Bar, Słown. pseudonimów; – Kozikowski E., Od Prusa do Gojawiczyńskiej, W. 1969 (fot.); Sadowski L., Polska inteligencja prowincjonalna i jej ideowe dylematy na przełomie XIX i XX w., W. 1988; Śnieżko A., Rouba Napoleon, „Zesz. Prasoznawcze” 1969 nr 2 s. 75; – [Świętochowski A.] Poseł prawdy, Liberum veto, „Prawda” 1885 nr 23 s. 273; [Tokarzewicz J.] J. T. Hodi, [recenzja Stryjowej spuścizny], „Prawda” 1896 nr 52; [Uziębło L.] Sulimczyk, Z pierwszych poczynań społeczno-kulturalnych i literackich w Wilnie, „Słowo” 1930 nr 285; – Almanach Literacki, Wil. 1926 s. 47 (fot.); – Nekrologi z r. 1929: „Kur. Wil.” nr 284 (D-y), nr 286 (cz., Wymierające dawne Wilno), „Słowo” nr 287, 288 i z r. 1930: „Źródła Mocy” nr 6 s. 110–11; – IBL PAN: Kartoteka bibliograficzna (A. Bara); – Śnieżko A., Cmentarz Bernardyński w Wil., Wr. 1969 (mszp. w Mater. Red. PSB).
Rościsław Skręt