Stokowacka 1.v. Jeznach, 2.v. Paszkowska Natalia (1920–1997), śpiewaczka.
Ur. 1 I w Małogoszczy (pow. jędrzejowski), była córką Stanisława Stokowackiego (zm. 1946), pracownika huty Milowice w Sosnowcu, i Antoniny z Zagórskich.
We wczesnym dzieciństwie mieszkała Natalia w Sosnowcu. Od r. 1934 uczyła się w tamtejszym Gimnazjum im. Emilii Plater i Szkole Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w klasie śpiewu Ewy Horbaczewskiej. Wykształcenie muzyczne uzupełniała u prof. Sergiusza Nadgryzowskiego w Krakowie. Działalność artystyczną rozpoczęła występując na koncertach dobroczynnych (1937) oraz recitalem pieśni kompozytorów polskich w Polskim Radiu w Katowicach (1938). W czasie okupacji niemieckiej pobierała prywatne lekcje śpiewu u Horbaczewskiej. Po wyzwoleniu, od stycznia do czerwca 1945, była solistką Śląskiego Teatru Muzycznego w Katowicach; wystąpiła wtedy w dwóch programach estradowych: „Wesołe przedpołudnie” oraz „Z pieśnią i tańcem po Śląsku”.
Dn. 1 XI 1946 Stefan Belina-Skupiewski zaangażował S-ą do Opery Śląskiej w Bytomiu, gdzie 21 XII t.r. zadebiutowała partią Musetty w „Cyganerii” G. Pucciniego. Dysponując wszechstronnym repertuarem (partie koloraturowe, liryczne i liryczno-dramatyczne) śpiewała odtąd m.in. w operach Pucciniego: Mimi („Cyganeria”), Toscę („Tosca”), Butterfly („Madama Butterfly”), Moniuszki: Zofię („Halka”), Hannę („Straszny dwór”), Hrabinę („Hrabina”), W. A. Mozarta: Konstancję („Uprowadzenie z seraju”), Hrabinę („Wesele Figara”), Donnę Annę („Don Giovanni”), Paminę i Królową Nocy („Czarodziejski flet”), G. Verdiego: Violettę („Traviata”), Desdemonę („Otello”), Leonorę („Trubadur”), Gildę („Rigoletto”), G. Rossiniego: Rozynę („Cyrulik sewilski”), Ch. Gounoda: Małgorzatę („Faust”), G. Donizettiego: Łucję („Łucja z Lammermooru”), L. Delibesa: Lakmé („Lakmé”), G. Bizeta: Micaelę („Carmen”), Leilę („Poławiacze pereł”), F. Flotowa: Martę („Marta”), C. M. Webera: Agatę („Wolny strzelec”), a także w operetkach J. Straussa: Rozalindę („Zemsta nietoperza”) i J. Offenbacha: Eurydykę („Orfeusz w piekle”). Jej ulubionymi partiami były Mimi, Tosca, Violetta i Małgorzata, a nade wszystko Butterfly, którą śpiewała prawie sto razy.
S. należała do tzw. wielkiej piątki sceny bytomskiej (z Krystyną Szczepańską, Bogdanem Paprockim, Andrzejem Hiolskim i Antonim Majakiem), najlepszego kwintetu wokalnego w Polsce. Występowała gościnnie (indywidualnie lub z teatrem) w operach w Warszawie, Łodzi, Poznaniu, Wrocławiu, Bydgoszczy, Gdańsku i Krakowie, a także w Czechosłowacji, ZSRR, NRD, Rumunii, Bułgarii, Indiach i Egipcie. W l. 1958–62 ściśle współpracowała z Operą Warszawską. W ciągu 32 lat pracy w Operze Śląskiej brała udział w 27 premierach wykonując 36 partii wokalnych. W sumie wystąpiła w ok. 1 500 spektaklach. Sporadycznie śpiewała także na estradzie koncertowej. Dn. 31 VIII 1978 przeszła na emeryturę, a 10 XII t.r. pożegnała się ze sceną partią Butterfly.
S. miała głos o dużych walorach dramatycznych: «sopran dobrze postawiony, piękny w brzmieniu, o szerokiej skali wyrazu, wyrównany w rejestrach i niepozbawiony siły, zupełnie pewną intonację, bardzo dobrą dykcję, muzykalność, w wysokim stopniu opanowaną technikę śpiewu, dobre warunki zewnętrzne i [...] duże zdolności aktorskie» (M. J. Michałowski). «Nadzwyczaj efektownie prezentowała się w kostiumach królowych i wielkich dam, jakby stworzona do tych ról i postaci» (T. Kijonka). S. zmarła 23 III 1997 w Katowicach, została pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu przy al. Józefa Mireckiego w Sosnowcu. Była odznaczona m.in. dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi (1951, 1953) i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1959).
Pierwszym mężem S-iej był od r. 1945 Włodzimierz Jeznach, pracownik spółdzielczości. Po rozwodzie, w r. 1963 wyszła za mąż za Romana Paszkowskiego, dziennikarza sportowego. Dzieci nie miała.
S. pozostawiła niewielką ilość nagrań płytowych, m.in. arie z „Rigoletta” i „Cyrulika sewilskiego” oraz duety z Hiolskim z „Rigoletta” i „Traviaty”. W archiwum Opery Śląskiej zachowało się także niepublikowane nagranie „Fausta” Gounoda (pod dyrekcją Jerzego Gerta) z jej udziałem.
W dn. 7 IV i 23 IX 2002 odbyły się w Sosnowcu koncerty ku czci S-iej.
Fot. w: „Teatr” 1955 nr 9 (S. jako Leonora); – Almanach Sceny Polskiej 1996/7, W. 2002; – Kijonka T., Pani Natalia, „Śląsk” 1997 nr 6 (fot.); Komorowska M., Kronika Teatrów Muzycznych PRL, lipiec 1944 – czerwiec 1989, P. 2003; Michałowski M. J., Cyganeria, „Dzien. Zachodni” 1947 nr 1; Od pierwszej „Halki”. Opera Śląska w latach 1945–1985. Księga pamiątkowa Opery, Red. tenże, Kat. 1986; Pół wieku Opery Śląskiej. Księga jubileuszowa Teatru z lat 1945–2000, Red. T. Kijonka, Kat. [2002] s. 34, 62, 74 (fot.), s. 152 (fot.), s. 183–209, 235–64, 452 (fot.); 32 sezony Natalii Stokowackiej w Operze Śląskiej, Bytom 1997; – Arch. Opery Śląskiej w Bytomiu: Akta i dok. osobowe S-iej; – Mater. autora (artykuły, notki, recenzje, nekrologi, wspomnienia, wywiady dot. S-iej); – Informacje Romana Paszkowskiego z Kat.
Jacek Chodorowski