INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stefan Jan Rajewski  

 
 
Biogram został opublikowany w 1987 r. w XXX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rajewski (pierwotnie Nejman) Stefan Jan (1885–1943?), działacz ruchu robotniczego, dziennikarz i dyplomata radziecki. Ur. 6 IX (wg niektórych danych 8 III) w Łodzi, był synem Aleksandra, urzędnika kolejowego; matka była z zawodu nauczycielką.

R. zdał maturę w Łodzi, następnie studiował na Uniw. Warsz., studiów nie ukończył. Pracował zawodowo jako buchalter. Od r. 1904 należał do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), działał w Łodzi (1904–5) i Warszawie (1906). Po rozłamie w PPS w listopadzie 1906, przeszedł do PPS-Lewicy. Od marca do czerwca 1907 przebywał w Krakowie (co odnotowała warszawska ochrana). W PPS-Lewicy był czynny od r. 1907 w Zagłębiu Dąbrowskim, później w Łodzi, z kolei jako okręgowiec kierował warszawską podmiejską organizacją partii. W lutym 1909 znalazł się na konferencji PPS-Lewicy w Krakowie jako przedstawiciel Warszawy. W nieokreślonym bliżej czasie (1906?) prowadził szkołę agitatorów w lesie pod Żyrardowem. Obserwowany przez policję od 16 I 1910, został 21 I t. r. wraz z Józefem Ciszewskim aresztowany w Warszawie na dworcu Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, gdy udawali się za granicę. Przy R-m znaleziono sprawozdanie partyjne oraz dwie odezwy PPS-Lewicy. Osadzono go 27 I 1910 w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, tu przebywał do stycznia 1912 spędzając znaczną część czasu w izolacji. Dn. 26 IX 1911 Warszawska Izba Sądowa skazała go za przynależność od r. 1906 do PPS Lewicy na zesłanie i pozbawienie praw, wyrok skierowano do wykonania 29 III 1912. Od stycznia 1912 był w więzieniu na Mokotowie. Dn. 14 IV t. r. został wysłany z Warszawy na zesłanie. Od sierpnia 1912 przebywał w Kireńsku w gub. irkuckiej. Utrzymywał się pracując jako robotnik. W Kireńsku mieszkał w komunie z działaczami PPS-Frakcji Rewolucyjnej Władysławem Błażejewskim i Teodorem Jeziorowskim z PPS «Proletariat».

Wybuch rewolucji lutowej 1917 zastał go w Kireńsku. Tu został przewodniczącym Kańskiego Powiatowego Komitetu Wykonawczego (KW) Rad Delegatów Robotniczych (RDR) oraz członkiem KW RDR gub. irkuckiej. W listopadzie 1917 miał uczestniczyć w walkach o Irkuck i ustanowienie tam władzy radzieckiej. W czasie gdy miasto było zajęte przez wojska admirała A. Kołczaka, pracował w Czerwonym Krzyżu, pomagając uwięzionym komunistom. W r. 1920 był członkiem Centralnej Rady Gmin Polskich na Syberii. Po ponownym ustanowieniu władzy radzieckiej na Syberii został członkiem Komunistycznej Partii (bolszewików) Rosji, staż zaliczono mu od r. 1906. W r. 1920 przyjechał do Moskwy, w r. 1921 wysłany został do Berlina, gdzie przy poselstwie radzieckim znajdowało się Biuro Informacji Dyplomatycznej Komisariatu Ludowego Spraw Zagranicznych Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (od r. 1922 Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich). R. był do końca 1927 zastępcą kierownika tego Biura, którym był komunista polski Paweł Łapiński. Wyjeżdżając do Berlina przybrał nazwisko Rajewski. Do jego zadań należały m. in. kontakty nieoficjalne z przedstawicielami RP. I tak 12 XII 1924 odbył w Berlinie poufne rozmowy z dyrektorem departamentu traktatowego Min. Przemysłu i Handlu Henrykiem Tennenbaumem, który wysłany tu został na polecenie ministra spraw zagranicznych Aleksandra Skrzyńskiego. Rozmowy dotyczyły planów normalizacji stosunków polsko-radzieckich. Dn. 19 II 1925 kontynuował te rozmowy radca handlowy Poselstwa RP w Berlinie Mieczysław Sokołowski. R., występując jako attaché prasowy poselstwa Związku Radzieckiego rozmawiał w lipcu 1926 z sekretarzem Poselstwa RP Benedyktem Elmerem. Z Berlina pisywał do prasy radzieckiej, m. in. na tematy polskie. W r. 1928 przebywał w Paryżu jako korespondent agencji TASS.

W końcu t. r. R. powrócił do Moskwy, objął kierownictwo działu zagranicznego dziennika rządowego „Izvestija”, pozostając na tym stanowisku do początku 1935 r. Od r. 1930 współpracował w redakcji z Karolem Radkiem. Jako dziennikarz wyjeżdżał kilkakrotnie do różnych krajów europejskich. W r. 1933 w specjalnym numerze „Wiadomości Literackich” poświęconym Związkowi Radzieckiemu ukazał się jego artykuł Drogi rozwoju prasy sowieckiej. Jednocześnie w l. 1930–4 był zastępcą redaktora naczelnego gazety „Moskauer Rundschau”. W r. 1935 objął funkcję redaktora naczelnego gazety „Journal de Moscou”. Był członkiem Ogólnozwiązkowego Stowarzyszenia byłych Politycznych Katorżników i Zesłańców. Dn. 6 IX 1936 został aresztowany (prasa warszawska podała, że aresztowano go 29 IX) pod bezzasadnymi zarzutami. Brak dokładnych informacji o dniu jego śmierci, wg niektórych źródeł miał umrzeć w r. 1943. W r. 1956 został pośmiertnie zrehabilitowany.

R. był ożeniony z Ireną Birencwajg-Bielską (1897–1974), działaczką Komunistycznej Partii Polski, Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików), Polskiej Partii Robotniczej (od r. 1946) i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Małżeństwo było bezdzietne.

 

Księga Polaków uczestników rewolucji paźdz., (fot.); Krasuski J., Stosunki polsko-niemieckie 1919–1932, Wyd. 2, P. 1975; – Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich, W. 1965–7 IV–VI; – „Kur. Poranny” 1936 nr 272 s. 2; „Pravda” 1925 nr 156 s. 2; „Z Pola Walki” 1967 nr 1 s. 97; – AAN: d. MSZ Poselstwo RP Berlin w. 134; t. 4; AGAD: PWIS k. 45, 275, 7249 k. 49, 7355 passim, 7670 k. 9, 15; Arch. Państw. m. Warszawy: WGZŻ 3347 passim, 3364 k. 6, RGW Wydz. Więzienny Ref. II/1912/26/1 k. 84, 93, 94 (fot.); Centr. Arch. KC PZPR: Teczka osobowa 10321 (S. R.), 487/14 k. 1–5; CGAOR SSSR, w Moskwie: f. 534 op. 2 d. 1375; CPA IM-L w Moskwie: f. 63 op. 1 d. 127 k. 363-4.

Aleksander Kochański

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Władysław Stefan Sebyła

1902-02-06 - 1940-04-11
poeta
 

Bronisław Piotr Piłsudski

1866-11-02 - 1918-05-17
etnograf
 

Elżbieta Zawacka

1909-03-19 - 2009-01-10
generał brygady WP
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Wincenty Siemaszko

1887-04-18 - 1943-06-20
botanik
 

Arkadiusz Jan Musierowicz

1894-01-12 - 1966-04-24
chemik
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.