Stok właśc. Stokowiec Stefan, krypt.: /es/, est, est., Este, Esten, (s), (s.), (S.), ss. (1892–1971), oficer Legionów Polskich, dziennikarz.
Ur. 23 I w Sitkówce koło Chęcin (pow. kielecki), był synem Wincentego Stokowca, rolnika, nauczyciela i działacza oświatowego, oraz Katarzyny z Puchałów.
Od r. 1906 uczył się S. w Szkole Handlowej Miejskiej w Kielcach, a następnie w l. 1911–13 na Kursie Pedagogicznym w Warszawie. Pracował jako nauczyciel w szkole powszechnej w Chęcinach, a latem 1914 wyjechał na tzw. kondycję (korepetycje) do majątku w pobliżu Jedwabnego (pow. kolneński). Na wiadomość o wybuchu pierwszej wojny światowej przeszedł linię frontu pod Suchedniowem i dotarł do Kielc. Tam w poł. sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich i został przydzielony do komp. zapasowej w 1. pp w Jędrzejowie. Po ukończeniu przyspieszonego kursu instruktorskiego był przez kilka tygodni zastępcą Juliusza Kadena-Bandrowskiego, kierownika biura werbunkowego w Jędrzejowie; wraz z nim walczył potem na froncie w rejonie Limanowej. Pod koniec stycznia 1915 został wycofany z działań bojowych i przydzielony do Dep. Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego. Prowadził kolportaż jego wydawnictw w Częstochowie, Piotrkowie, Tomaszowie i Rawie, pełnił też w tych miastach funkcje kwatermistrza, intendenta i komendanta placu. W lipcu t.r. został aresztowany w Opocznie przez żandarmerię austro-węgierską i wkrótce odesłany do dyspozycji dowództwa 6. pp III Brygady Legionów Polskich. W stopniu plutonowego skierowano go ponownie na front; wziął udział w kampanii wołyńskiej nad Styrem, m.in. jesienią walczył pod Kostiuchnówką (pow. łucki); w listopadzie został ranny. Miesiąc później objął stanowisko komendanta Domu Transportowego Legionów w Białobrzegach, a w sierpniu 1916 komendanta biura werbunkowego w Ostrowi Maz. i Mławie. W maju 1917 skierowano go na kurs instruktorski w Zambrowie, a następnie do szkoły oficerskiej Polskiego Korpusu Posiłkowego w Przemyślu i Bolechowie (pow. doliniański); po jej ukończeniu w grudniu był oficerem administracyjnym szkoły w Bolechowie. Po bitwie pod Rarańczą został internowany 18 II 1918 przez władze austro-węgierskie w obozie Marmaros Siget (Mármarossziget, obecnie Syhot w Rumunii). Dn. 9 VIII t.r. otrzymał nominację na podporucznika. Tydzień później zwolniono go z obozu. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości był od lutego 1919 szefem Sekcji Prasowej w kierowanym przez Kadena-Bandrowskiego Wydz. Prasowym II Oddz. Sztabu Generalnego WP. W r. 1921, podczas trzymiesięcznej nieobecności Kadena, zastępował go. Zdemobilizowany w lipcu t.r. w stopniu kapitana, został przydzielony jako rezerwista do 85. pp. Kaden napisał opinię o S-u, że był to «wzorowy oficer pod każdym względem, tak bojowym, jak administracyjnym».
Od sierpnia 1921 był S. redaktorem Polskiej Agencji Telegraficznej (PAT) w Wilnie. Potem pracował jako korespondent zagraniczny PAT w Moskwie (od r. 1928), redaktor w centrali warszawskiej PAT (od r. 1932) oraz korespondent zagraniczny w Estonii, Litwie i Łotwie z siedzibą w Rydze (od r. 1934). Zaproszony do współpracy przez Romana Starzyńskiego i Piotra Góreckiego w Polskim Radiu (PR), objął 1 V 1936 kierownictwo Wydz. Aktualności i został redaktorem naczelnym dzienników radiowych Warszawskiej Rozgłośni PR. Jego współpracownica Halina Sosnowska uważała, że «to nie był człowiek radia». W czasie pracy w PR publikował, prawie wyłącznie pod kryptonimami, artykuły i noty na temat radia, głównie w tygodniku „Antena”. Wydz. Aktualności PR kierował także w pierwszych dniach września 1939. Odmówił wyjazdu z rządem do Rumunii.
Podczas okupacji niemieckiej przebywał S. w Warszawie, gdzie od końca r. 1939 pracował oficjalnie jako księgowy w Książnicy «XX wiek» przy ul. Filtrowej 62; z czasem zorganizowano tam skrzynkę kontaktową AK. Był oficerem AK i prawdopodobnie wykładowcą w tajnych szkołach podchorążych, prowadził też nasłuch radiowy dla potrzeb tajnych struktur organizacji dziennikarskiej. W pierwszych dniach powstania warszawskiego 1944 r. został zatrzymany przez Niemców i deportowany do obozu w Pruszkowie. Dn. 12 VIII t.r. uwięziono go w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu (nr obozowy 192316), skąd 19 IX t.r. został przetransportowany do obozu koncentracyjnego w Mauthausen (nr obozowy 101343). Dn. 5 V 1945 został wyzwolony przez armię amerykańską.
Na początku sierpnia 1945 wrócił S. do Polski i zamieszkał w Milanówku koło Warszawy. Od poł. listopada t.r. był kierownikiem Działu Prasowego w Wydz. Propagandy Biura Odbudowy Stolicy (BOS); redagował w nim „Biuletyn Informacyjny”, a następnie wszedł do komitetu redakcyjnego tygodnika „Skarpa Warszawska”. Był współzałożycielem i został redaktorem naczelnym jego kontynuacji, wychodzącego od listopada 1946 tygodnika „Stolica”, gdzie opublikował tu artykuły, m.in. 50-lecie Szkoły Wawelberga (1947 nr 14), Przebieg obrad NROW [Naczelnej Rady Odbudowy m. stoł. Warszawy] (1947 nr 42) i Inwestycje SFOS [Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy] w Warszawie (1951 nr 16). Po reorganizacji BOS objął w styczniu 1947 stanowisko kierownika Wydz. Prasoznawczo-Propagandowego NROW. Z powodu odmowy wstąpienia do PZPR został w maju 1951 zwolniony ze stanowiska redaktora naczelnego „Stolicy”; do r. 1952 był jeszcze w tygodniku redaktorem działu prowincjonalnego oraz kolumny Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy. W l. 1952–4 zbierał materiały do opracowywanej przez Muz. Historyczne m. stoł. Warszawy „Bibliografii Warszawy”. Od czerwca 1954 do lipca 1958 pracował jako kustosz tego Muzeum. Zredagował dział „Architektura i budownictwo” w pierwszych trzech tomach „Bibliografii Warszawy” (Wr. 1958 I, Wr. 1964 II, Wr. 1971 III). Był członkiem Stow. Dziennikarzy Polskich. Zmarł 16 X 1971 w Warszawie, został pochowany 21 X na cmentarzu Powązkowskim. Był odznaczony Orderem Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi (1938) i Odznaką «Za odbudowę Warszawy».
W małżeństwie zawartym w sierpniu 1920 w Józefowie pod Warszawą z Marią z Kopciów (zob. Stokowa Maria) miał S. syna Zbigniewa (zob.).
Bibliogr. Warszawy, II; Cmentarz Powązkowski w Warszawie, W. 2002; Księga pamięci. Transporty Polaków z Warszawy do KL Auschwitz 1940–1944, Red. F. Piper, J. Strzelecka, W.–Oświęcim 2000 II 904; Słown. pseudonimów, IV; – Kwiatkowski M. J., Polskie Radio w konspiracji 1939–1944, W. 1989; tenże, „Tu Polskie Radio Warszawa...”, W. 1980; tenże, Wrzesień 1939 w Warszawskiej Rozgłośni Polskiego Radia, W. 1984; – Dla siebie i dla szkoły. Pamiętnik wydany staraniem pierwszych abiturientów Szkoły Handlowej Miejskiej w Kielcach, W. 1909 s. 12, 17; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Perspektywy” R. 3: 1971 nr 44, „Stolica” R. 26: 1971 nr 44, „Zesz. Prasoznawcze” R. 13: 1972 nr 2, „Życie Warszawy” 1971 nr 251; – AAN: sygn. 6/215 (karty ewidencyjne Prezydium Rady Ministrów); AP w W.: Biuro Odbudowy Stolicy, sygn. 1699 (teczka personalna S-a); Arch. Państw. Muz. Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu: Wykazy transportów i lista osób przywiezionych do KL Auschwitz, akta KL Mauthausen; Muz. Hist. m. stoł. W.: Teczka akt personalnych S-a; Muz. Niepodległości w W.: Kartoteka Pawiaka; – Informacje wnuków S-a: Grzegorza Stoka z W. i Witolda Stoka z Londynu.
Stanisław Konarski