Był głównym twórcą potęgi rodu Radziwiłłów.  W młodości przebywał na dworze krakowskim Zygmunta I, gdzie zaprzyjaźnił się z synem króla Zygmuntem Augustem.  Potem przed sejmem Wielkiego Księstwa Litewskiego  w 1544 r. agitował za nakłonieniem Zygmunta I do przekazania samodzielnych rządów na Litwie w ręce syna.  Gdy to nastąpiło przebywał stale w najbliższym otoczeniu młodego monarchy, ciesząc się jego pełnym zaufaniem i szczególnymi względami.  Został wysłały do Krakowa z misją, której  celem było uregulowanie stosunków granicznych między dwoma rządzonymi przez Jagiellonów państwami oraz przedstawienie Zygmuntowi I planu syna dotyczącego zrównania monety litewskiej z koronną. Jego polityczne wpływy spotęgowały się, gdy Zygmunt August zakochał się w jego stryjecznej siostrze Barbarze. Aby wzmocnić wpływy swej rodziny „Czarny”, razem z bratem Barbary Mikołajem „Rudym”, doprowadził do małżeństwa Barbary z Zygmuntem Augustem. Ślub został zawarty w ścisłej tajemnicy, a  wkrótce potem "Czarny" wyruszył do Korony, aby zjednać dostojników polskich do tego małżeństwa. Uzyskał aprobatę m. in. kasztelana krakowskiego i hetmana wielkiego koronnego Jana Tarnowskiego oraz biskupa krakowskiego Samuela Maciejowskiego. Obaj dygnitarze obiecali pomoc Zygmuntowi Augustowi w zabiegach o uznanie małżeństwa przez stany koronne. Radziwiłł nie wyjawił tajemnicy o ślubie Zygmunta Augusta ani staremu królowi, ani królowej Bonie, chociaż ta nagabywała go w tej sprawie. Dopiero kiedy  Zygmunt August przybył na sejm koronny do Piotrkowa, poinformował oficjalnie rodziców o swym małżeństwie oraz ogłosił je publicznie senatorom i izbie poselskiej.   Śmierć starego króla wzmocniła jeszcze pozycję „Czarnego” , ale młody król został ostro zaatakowany w związku z małżeństwem. Opozycja szlachecka, obawiając się rozciągnięcia wpływów Radziwiłłów na Koronę, zablokowała wtedy koronację Barbary, która stała się dla  „Czarnego” sprawą honoru.  W lutym 1549 roku uczestniczył w uroczystym wjeździe Barbary do Krakowa. Potem wespół z „Rudym” spacyfikował swoich przeciwników na Litwie, zdobywając do spółki ze stryjecznym bratem pozycję hegemona w Wielkim Księstwie. Osłabienie opozycji umożliwiło wreszcie koronację Barbary, która odbyła się  7 XII 1550 roku. „Czarny” był wtedy „w wielkiej królewskiej łasce”. Zaraz potem otrzymał urząd kanclerza litewskiego. Po szybkiej tragicznej śmierci królowej  Radziwiłł  uzyskał  województwo wileńskie, zachowując poprzednio sprawowane urzędy marszałka i kanclerza. Wzmocniło to jego pozycję na Litwie. Obok przywileju gwarantującego zachowanie odrębności Wielkiego Księstwa wystawił król na walnym sejmie litewskim w Wilnie w 1551 przywilej, mocą którego zrównał archiwum Radziwiłła w Nieświeżu w prawach z archiwum wielkoksiążęcym. Wpływy wynikające ze sprawowania najbardziej znaczących urzędów i nieograniczonego zaufania Zygmunta Augusta powodowały, że podczas nieobecności władcy na terenie Litwy to "Czarny"  sprawował pieczę nad całością spraw Wielkiego Księstwa.  Więcej informacji, materiałów i ciekawostek o Mikołaju Radziwille, zwanym Czarnym, znajdziesz na dalszych stronach naszego serwisu.